Den Haag 2007

1: Binnenhof

Het Binnenhof inclusief het Buitenhof is een gebouwencomplex in het centrum van Den Haag en het centrum van de Nederlandse politiek. Den Haag is ontstaan rond het Binnenhof en het is door de geschiedenis heen steeds in veel opzichten het middelpunt van de residentie geweest.

Over het ontstaan van het Binnenhof is niets met zekerheid bekend. Het oudste gebouw zou er voor 1230 hebben gestaan en ligt nu nog onder het Rolgebouw. Volgens een onbewezen theorie zou het terrein van het Binnenhof in 1229 door graaf Floris IV van Holland zijn gekocht. Wel zeker is dat zijn zoon Willem II is begonnen met de uitbreiding van dit eerste gebouw tot een kasteelcomplex waar ook het Buitenhof deel van uitmaakte. Onder zijn zoon Graaf Floris V kwam het kasteel vermoedelijk af ; de Hofkapel en de Ridderzaal zijn toen gebouwd. Onder Floris V was het Binnenhof vermoedelijk korte tijd residentie van de graven van Holland. Hierna woonden de graven van Henegouwen slechts tijdelijk op het Binnenhof. Desondanks breidden zij het kasteel uit met nieuwe gebouwen. Onder enkele graven van Beierse huis was het kasteel weer wel residentie. Met name Albrecht van Beieren heeft er lang gewoond.

Het Binnenhof was omringd door grachten en aan de noordkant door de Hofvijver. Tegenwoordig is alleen de Hofvijver er nog en een klein stukje gracht naast het Torentje dat aan het Buitenhof grenst. Het Buitenhof behoort tot het gebouwencomplex en is voor verkeer toegankelijk.

Rechts van het Torentje, met daarin de werkkamer van de minister-president, ligt het Mauritshuis, gebouwd in 1640 als woning voor graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen. Het Mauritshuis is in gebruik als museum. Links van het Torentje is de Maurits- of Grenadierspoort te zien, die toegang geeft tot het Binnenhof. Recht tegenover het Torentje in het voormalige ministerie van Koloniën bevinden zich kantoorruimtes van de Tweede Kamer.

2: Ridderzaal

De Ridderzaal is een gebouw in het Binnenhof te Den Haag. Het gebouw dateert uit de 13e eeuw. In de Ridderzaal wordt jaarlijks sedert 1904 de Troonrede uitgesproken door de Koningin. Thans gebeurt dat op de derde dinsdag van september, Prinsjesdag.

Dit is niet de enige ridderzaal. Andere kastelen hebben ook wel een zaal die ridderzaal wordt genoemd. Over de oudste bouwgeschiedenis van de Haagse Ridderzaal is niet veel bekend. De bouw van de Ridderzaal is begonnen onder graaf Willem II, die als Rooms koning een representatieve bestuurscentrum wilde bouwen. Het is voltooid onder graaf Floris V, vermoedelijk rond 1290. De naam van de architect is onbekend. Het gebouw is in gotische stijl. De naam Ridderzaal is pas in de negentiende eeuw, onder invloed van de romantiek, in gebruik geraakt. Daarvoor werd het de Grote Zaal genoemd.

De buitenmuren van de Ridderzaal hebben een dikte van 1,20 meter. Het dak is een vrije overspanning op 26 meter hoogte. Het dak is 38 meter lang en 17,80 meter breed. In die tijd was dit een volkomen unieke constructie, althans in Nederland.

Oorspronkelijk was de Ridderzaal de feestzaal van het grafelijk kasteel. Bij afwezigheid van de graven werd de Ridderzaal later alleen maar gebruikt als voorportaal van de Rolzaal waar het Hof van Holland zitting hield. In de tijd van de Republiek werd het gebouw voor allerlei andere doeleinden gebruikt, zoals voor verkoop van boeken en om een loterij te houden.

In de 19e eeuw is een aantal bijgebouwen afgebroken. Het houten dak werd in 1860 onder leiding van architect Willem Nicolaas Rose afgebroken en vervangen door een stalen constuctie met veel glas. Dit werd twaalf jaar later vervangen door een replica van het originele dak uit de dertiende eeuw. In 1880 zijn tijdens de restauratie door P.J.H. Cuypers het portaal en de twee torenspitsen toegevoegd. In 1907 werd de Ridderzaal weer in gebruik genomen na een grootscheepse restauratie waarin geprobeerd werd de Ridderzaal weer in oude staat te herstellen. Een van de architecten, rijksbouwmeester C.H. Peters, deed veel onderzoek naar de bouwgeschiedenis.

De Ridderzaal is een rijksmonument. In 1994 en 1995 gebruikte de Eerste Kamer de Ridderzaal als vergaderzaal, tijdens de restauratie van hun eigen vergaderzaal. In 2006 werd de Ridderzaal gerenoveerd. Op 6 september werd het resultaat hiervan gepresenteerd. De inrichting van de Ridderzaal ziet er nu grotendeels weer uit zoals architect Cuypers het in 1904 bedoeld had. Op Prinsjesdag 2006 (19 september) werd het gebouw na de renovatie weer in gebruik genomen.

Tronen

De troon voor het staatshoofd is van architect P.J.H. Cuypers en dateert uit 1904. Er horen drie kleinere zetels (neventronen) bij voor de gemaal en de meerderjarige opvolgers van het staatshoofd. Tot 1964 waren dat de prinsessen Beatrix en Irene, daarna Beatrix en Margriet. In 1968 werd er een vierde neventroon bijgemaakt voor prinses Christina. Een van de neventronen was dus 'namaak' - welke dat was werd geheim gehouden. Momenteel worden de neventronen niet gebruikt en zijn ze opgeslagen in het Grafelijk zalencomplex.

3: Tweede kamer

4: Gevangenpoort

De Gevangenpoort is een Middeleeuwse gevangenis in Den Haag. Sinds 1882 is in het gebouw een museum is gevestigd. De gevangenpoort ligt dicht bij het Binnenhof en de Hofvijver. Achter de poort ligt wat in Den Haag nu de "Plaats" wordt genoemd. Aan het hoofd van dit plein bevond zich 'het Groene Zoodje'. Dit was de executieplaats.

De gevangenpoort was vanaf ongeveer 1420 tot 1828 de gevangenis van het Hof van Holland, waarin personen die een zwaar misdrijf hadden begaan terecht kwamen. In 1428 maakte Filips de Goede de "voorpoorte van den hove" zoals de poort oorspronkelijk genoemd werd, tot staatsgevangenis. Keizer Karel V bouwde een groot cellencomplex aan de poort vast, en breidde ook het gerechtsgebouw uit.

De verdachten werden in de gevangenpoort gehuisvest in afwachting van het proces. Daarbij werd conform middeleeuwse gebruiken tortuur toegepast. De bekendste gevangene van deze gevangenis was Cornelis de Witt, die niet werd veroordeeld voor meineed. Later werd Cornelis met zijn broer Johan gelyncht door "het gepeupel" voor de deur van de Gevangenpoort. Dit alles speelde zich af in het Rampjaar 1672.

Soms zaten de gevangenen met vijftien personen in één cel. De gevangenen moesten hier wachten op hun vonnis, dat bestond uit bijvoorbeeld een boete, verbanning, schandstraf, lijfstraf of de doodstraf. Opsluiting als straf werd pas toegepast sinds de 17e eeuw.

Een van de laatste ontsnappingen uit de Gevangenpoort was in 1832 van Willem Gustaaf Frederik graaf Bentinck, die de gevangenbewaarder Jacobus Harthoorn omkocht.

Museum

Het museum stelt een collectie straf- en martelwerktuigen ten toon, en is daarom, volgens het museum zelf, niet geschikt voor kinderen onder de 8 jaar. Met deze collectie werd een start gemaakt in 1875 door Victor de Stuers. De verzameling omvat onder andere brandijzers, beulszwaarden, duimschroeven, pijnbanken en schandborden.

Het museum omvat een cellenblok, een gerechtsgebouw en woning voor de cipier.

Gebouw

De Gevangenpoort was oorspronkelijk één van de drie toegangspoorten tot het Grafelijk Slot, met de Buitenhof en de Binnenhof. Het is het enige poortgebouw uit de Middeleeuwen dat in Den Haag bewaard bleef.

Het poortgebouw is sinds 1853 een Rijksmonument.

5: Paleis Noordeinde

Paleis Noordeinde in Den Haag is het werkpaleis van Koningin Beatrix. Het wordt ook wel "Het Oude Hof" genoemd en was van 1813 tot 1940 de residentie van de regerend vorst. Zowel prinses Wilhelmina als prinses Juliana zijn hier geboren.

Paleis Noordeinde is rond 1533 ontstaan toen een Middeleeuwse hofstede werd verbouwd. Het werd in 1595 aangekocht door de Staten van Holland, die het aan Louise de Coligny ter beschikking stelden. Zij ging er wonen met haar zoon Frederik Hendrik. In 1609 werd het aan de Oranjes geschonken. Frederik Hendrik liet het paleis in 1640 verbouwen naar een ontwerp van de architecten Jacob van Campen en Pieter Post. Na zijn dood in 1647 woonde zijn vrouw Amalia van Solms in het paleis tot haar dood in 1675. Het kwam in bezit van stadhouder Willem III. Bij zijn dood in 1702 werd het Pruisisch bezit. In 1754 verkocht koning Frederik de Grote van Pruisen Noordeinde aan Willem V. Zijn zoon woonde van 1792 tot 1795 op Noordeinde. De Fransen namen het in 1795 in beslag als oorlogsbuit. Het is sindsdien in handen van de Staat.

Koning Willem I kreeg het in 1813 ter beschikking als winterpaleis. In 1814-1817 werd het paleis verbouwd en uitgebreid. Het werd toen gezien als tijdelijk paleis. Er waren namelijk plannen voor grote Koninklijke paleizen, zowel één in Den Haag als één in Amsterdam. Door toedoen van Willem I werd dit uitgesteld en werd ter vervanging van het stadhouderlijk kwartier op het Binnenhof het Oude Hof verbouwd tot Koninklijk Paleis. Er werden toen gotische elementen toegevoegd. Bij een verbouwing in 1961 zijn deze weer verwijderd. Koning Willem II woonde niet op Noordeinde; Koning Willem III weer wel. Onder zijn bewind kwamen omvangrijke wijzigingen in het interieur tot stand. In 1880 werd Prinses Wilhelmina hier geboren. Zij zou er na de dood van haar vader blijven wonen met haar moeder, Koningin Emma, en vervolgens met haar echtgenoot Prins Hendrik. In 1909 werd hun kind prinses Juliana hier geboren. Na de Tweede Wereldoorlog keerde Wilhelmina er echter niet meer terug. In 1948 werd het paleis gedeeltelijk door brand verwoest. Daarbij bleef de kostbare Indische zaal, geschenk van de Indische bevolking bij het huwelijk van de koningin in 1901, gelukkig intact, maar werden plafonds en decoratie van de balkonzaal, kleine en grote balzaal en de rode zaal in ernstige mate aangetast.

Van 1952 tot 1976 was in het middengebouw en de linkerachtervleugel (de zogenaamde Koningsvleugel het Institute of Social Studies en het Nuffic gevestigd. In de rechterachtervleugel waren de kantoren van de hofhouding gevestigd. Na een omvangrijke renovatie vanaf 1976 is het in 1984 in gebruik genomen als werkpaleis van Koningin Beatrix.

Daarnaast werd Noordeinde gebruikt als plaats waar het publiek afscheid kon nemen van Prins Claus, Prinses Juliana en Prins Bernhard. Het was op de dag van de uitvaart het vertrekpunt van de ceremoniële overbrenging van het stoffelijk overschot naar de grafkelder van Oranje-Nassau in de Nieuwe Kerk te Delft. Maar ook wordt het paleis bij vrolijker gebeurtenissen gebruikt. Zo vertrekt ieder jaar vanaf hier de stoet naar de Ridderzaal op prinsjesdag. Na de rijtoer komt de familie nog even op het balkon. Daarnaast lagen hier de felicitatieregisters ter tekening na de geboortes van de prinsessen Amalia en Alexia.

Op het plein voor het paleis staat een bronzen beeld van Koningin Wilhelmina, gemaakt door de beeldhouwster Charlotte van Pallandt.

6: Grote Kerk

De Grote of Sint-Jacobskerk is een kerkgebouw in het centrum van Den Haag. Het behoort met het Binnenhof tot de oudste gebouwen van Den Haag.

Bronnen geven aan dat al in de 13e eeuw een (waarschijnlijk houten) kerk op deze plaats bevond. In 1335 spreken de bronnen van de grote kercke wat duidt op een stenen gebouw.

Vanaf ca. 1420 werd de bestaande toren gebouwd. De zeskantige plattegrond is uniek in Nederland. Aangenomen wordt dat de achtkantige toren van de abdijkerk in Middelburg, waarmee de St. Jacob indertijd verbonden was, als voorbeeld heeft gediend.

De kerk is oorspronkelijk als kruiskerk gebouwd. Tussen 1434 en 1455 werd het schip echter uitgebreid met zijbeuken waardoor de kruisvorm verloren ging. Deze vergroting maakte de St. Jacob tot het allereerste voorbeeld van het Haagse hallentype, een type hallenkerk dat daarna in met name het graafschap Holland op grotere schaal zou worden ingevoerd. Bij dit type hallenkerk zijn de traveeën van de zijbeuken elk voorzien van een hoge topgevel met een eigen kap die dwars staat op het dak van de middenbeuk. Deze constructie maakte het mogelijk de zijbeuken van zeer grote vensters te voorzien.

7: Panorama Mesdag

Panorama Mesdag is een cilindervormig schilderij van ongeveer 14 meter hoog en met een omtrek van 120 meter. Het schilderij, dat een van de oudste 19e-eeuwse panorama's in de wereld is, is een vergezicht op de Noordzee, de duinen en Scheveningen.

Het is in 1881 geschilderd door Hendrik Willem Mesdag, een beroemde kunstschilder uit de Haagse School. Hij was gespecialiseerd in het schilderen van zeegezichten. Zijn vrouw Sientje en de kunstschilders Théophile de Bock, George Hendrik Breitner en Bernard Blommers hebben ook een aanzienlijke bijdrage geleverd.

Op het panorama heeft Mesdag zijn vrouw Sientje geschilderd. Ze zit tussen de boten op het strand onder een witte paraplu en heeft haar schildersezel voor zich.

De glazen cilinder die destijds gebruikt is om het panorama te schilderen, staat nog steeds in het midden. Ter plekke werd het uitzicht op een glazen cilinder getekend. Door er papier omheen te leggen, kon een platte weergave worden gemaakt. Door een lichtbron in het midden van de cilinder te zetten, kon de scène ook op het doek worden geprojecteerd.

Nadat alle voorbereidingen voltooid waren, kostte het Mesdag en zijn assistenten nog vier maanden om het kunstwerk in te schilderen. Théophile de Bock richtte zich vooral op de lucht en de duinen, Breitner schilderde de cavalerie die op het strand aan het oefenen is en Blommers was verantwoordelijk voor de moeder met haar dochter die achter de afscheiding toekijken. Sientje Mesdag schilderde samen met Breitner het dorp Scheveningen. Uiteraard hield Mesdag zelf zich bezig met de boten en het water.

Van augustus tot november 2006 is er een tentoonstelling Panoramatentoonstelling 'De wereld rond' , naar aanleiding dat het 125 jaar is geleden dat het Panorama van Mesdag gemaakt is.

Mesdag heeft het schilderij in eerste instantie in opdracht gemaakt voor een Belgisch bedrijf. Dit bedrijf ging failliet en Mesdag, die niet onbemiddeld was heeft het toen teruggekocht. Mesdag en zijn vrouw hadden geen kinderen. Na overlijden hebben 33 neven en nichten het panorama geërfd en hij heeft daar ook veel regelgeving bij gegeven. Dit heeft er toe geleid dat het panorama nog steeds privébezit is. De 33 aandelen bestaan ook nog steeds. Het panorama is een inspiratiebron voor vele jonge kunstenaars. Bij de opening is Van Gogh ook aanwezig geweest en die heeft toen gezegd: "Het enige dat aan dit schilderij mankeert is dat er niets aan mankeert".

8: Vredespaleis

Het Vredespaleis, in Den Haag, is de zetel van het Permanent Hof van Arbitrage, het Internationaal Gerechtshof van de Verenigde Naties, de Haagsche Academie voor Internationaal Recht en van een uitgebreide rechtsbibliotheek, de Bibliotheek van het Vredespaleis. Hiernaast is het paleis ook regelmatig de gastheer van diverse evenementen op het gebied van internationaal recht en politiek.

Conceptie

Het idee van het Vredespaleis kwam voort uit een discussie in 1900 tussen de Russische diplomaat Friedrich Martens en de Amerikaanse diplomaat Andrew Dickson White, over de noodzaak van passende huisvesting voor de Permanent Hof van Arbitrage, welke opgericht was tijdens de eerste Vredesconferentie van Den Haag in 1899. White nam hierover contact op met zijn vriend en weldoener, Andrew Carnegie. Carnegie was niet meteen enthousiast, en wilde in eerste instantie alleen een bijdrage leveren voor het oprichten van een bibliotheek voor internationaal recht. White wist hem echter over te halen, en in 1903 ging Carnegie akkoord met een donatie van 1,5 miljoen dollar (3,7 miljoen gulden) voor de bouw van een vredestempel, waarin het Arbitragehof gehuisvest zou worden, en waarbij ook een bibliotheek zou worden ingericht. In eerste instantie wilde Carnegie het bedrag rechtstreeks aan Koningin Wilhelmina schenken, maar wettelijke beperkingen verhinderde dit, en in november 1903 werd de Carnegie Stichting opgericht “tot het bouwen, inrichten en onderhouden van een rechtsgebouw, en een boekerij ten behoeve van het Permanente Hof van Arbitrage”. Deze stichting is op dit moment nog steeds verantwoordelijk voor het beheer en administratie van het Vredespaleis.

Bouw

Om tot een goed ontwerp te komen, werd een internationale prijsvraag uitgeschreven. Het winnend ontwerp, in de Neorenaissance stijl, kwam van de hand van de Franse architect Louis M. Cordonnier. Om het gebouw binnen het budget te kunnen opleveren, diende het ontwerp echter wel aangepast te worden. Dit gebeurde door Cordonnier en zijn Nederlandse associé Van der Steur. Het paleis was ontworpen met twee grote klokkentorens en twee kleinere torens aan de achterzijde. Eén grote toren en één kleine toren bleven over in het uiteindelijke gebouw. Tevens werd het aparte bibliotheekgebouw in het paleis zelf geïntegreerd. De tuinen van het paleis zijn ontworpen door de Engelse tuinarchitect Thomas Mawson, die ook enkele beelden en fonteinen uit zijn ontwerp moest nemen om aan de budgetaire eisen te kunnen voldoen.

Het paleis staat vol met geschenken van de deelnemers van de Haagsche Conventie ten teken van hun steun. Onder de geschenken zijn: een jaspis vaas van 3200 kilo uit Rusland, gietijzeren en koperen deuren uit België, marmer uit Italië, een fontein uit Denemarken, wandtapijten uit Japan, de klok van de klokkentoren uit Zwitserland en hout uit Indonesië en de Verenigde Staten van Amerika.

In het paleis staan ook beelden, bustes en portretten van diverse voorvechters van de vrede uit alle tijden.

In 1907 werd symbolisch de eerste steen geplaatst tijdens de tweede Vredesconferentie van Den Haag. De bouw begon enige tijd later en het paleis werd in 1913 opgeleverd en op 28 augustus 1913 officieel geopend door Koningin Wilhelmina, bijgewoond door, onder andere, Andrew Carnegie.

Op het plein, gelegen voor het paleis wordt regelmatig geprotesteerd tegen internationale misstanden op het gebied van de politiek en recht. In 1999 werd een eeuwige vredesvlam voor de ingang opgericht.

9: Malieveld

Het Malieveld is een grasveld in Den Haag, dat vooral bekend is als demonstratieplaats. De grootste massademonstratie, met 550.000 betogers, op 29 oktober 1983, was gericht tegen de plaatsing van nieuwe kernwapens in Nederland.

Oorspronkelijk was het Malieveld onderdeel van het Haagse Bos. Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog werd echter een deel van het Haagse Bos gekapt om een stadswal rond Den Haag te bouwen. Omdat de Spanjaarden Den Haag bezetten, werd het hout gebruikt door de Spanjaarden in hun verdediging tegen de opstandelingen.

Doordat het die jaren flink regende, spoelde de vruchtbare grond weg en is het bos op de plaats van het Malieveld nooit meer teruggekomen. In 1594 werd daarom besloten het Malieveld (dat nog uit duinen bestond) verder af te graven. Hierdoor ontstond de grasvlakte, die tot op de dag van vandaag bestaat.

Vanaf 1606 werd het grasveld gebruikt om het spel Malie (of Palmalie) te spelen. Dit spel, een voorloper van golf en cricket, was populair onder de Engelse en Franse Adel. Het Malieveld dankt zijn naam aan dit spel.

Rond 1705 werd het Malieveld flink ingekort door de uitbreiding van Den Haag. De Prinsessegracht werd verlengd en werd de nieuwe grens van het Malieveld.

Tegenwoordig doet het Malieveld dienst als plaats voor demonstraties, militaire parades (een traditie van ongeveer 400 jaar) kermissen en festivals zoals de Pasar Malam Besar.

* Bron: Wikipedia.nl